Việt - Mỹ trong bối cảnh biển Đông căng thẳng

Bên lề chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ tới Việt Nam, Đất Việt có bài phỏng vấn GS Carl Thayer, Học viện Quốc Phòng Australia về khả năng hợp tác quân sự Việt-Mỹ.

Giáo sư Carl Thayer,  Học viện Quốc Phòng Australia.

Sau đây là nội dung cuộc phỏng vấn:

Đất Việt - Tình hình tại biển Đông ngày càng trở nên căng thẳng với lệnh cấm bắt cá của chính phủ Trung Quốc trong vùng biển tranh chấp, việc bắt đầu đưa dàn khoan 901 vào khai thác dầu tại biển Đông, điều tàu tới khu vực bãi đá Scaborough…. Trong bối cảnh đó, theo ông, chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Leon Panetta tới Việt Nam nhằm mục đích gì?

GS Carl Thayer - Mục đích chính của chuyến thăm này là thực hiện thoả thuận giữa Việt Nam và Mỹ về việc cứ sau 3 năm Bộ trưởng Quốc phòng 2 nước lại thực hiện các chuyến thăm lẫn nhau.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đang “đáp lễ” lại chuyến thăm Washington của Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam Phùng Quang Thanh năm 2009. Năm 2011, Việt Nam và Mỹ đã kí kết một thoả thuận sơ bộ về hợp tác quân sự.

Trong chuyến viếng thăm này, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ sẽ đánh giá quá trình hợp tác trên 5 lĩnh vực ưu tiên là: đối thoại cấp cao thường xuyên giữa Bộ Quốc phòng 2 nước, an ninh hàng hải, tìm kiếm và cứu hộ, học hỏi kinh nghiệm của Liên Hợp Quốc về gìn giữ hoà bình, trợ giúp nhân đạo và khắc phục thảm hoạ.

Hai bên đã ký một bản tuyên bố chung về hợp tác trong lĩnh vực quân y. Chắc chắn cả 2 sẽ thảo luận về việc thực thi bản thoả thuận này.

Ngoài ra, vấn đề về hợp tác chống khủng bố giai đoạn I, giải trừ vũ khí huỷ diệt hàng loạt và phương tiện mang , chống việc buôn lậu ma túy cũng sẽ là những đề tài chính trong các cuộc thảo luận giữa 2 bên.  

Mỹ và Việt Nam cũng sẽ trao đổi quan điểm về các vấn đề an ninh khu vực và quốc tế, gồm cả an ninh hàng hải tại biển Đông.

Cuối cùng, cả 2 bên sẽ thảo luận về những hoạt động trong tương lai, bao gồm cả việc ký một thoả thuận mới về việc những tàu Hải quân Mỹ sẽ thăm viếng vịnh Cam Ranh và việc trao đổi thông tin tình báo có liên quan đến biển Đông.

Việt Nam cũng sẽ tiếp tục yêu cầu Mỹ hỗ trợ để làm sạch các điểm đen về chất độc màu da cam.

- Ông đánh giá thế nào về khả năng Mỹ cung cấp vũ khí cho Việt Nam?

- Mỹ sẽ không thay đổi chính sách của họ, trong đó chỉ rõ những hạn định trong việc bán vũ khí sát thương hoặc phi sát thương cho Việt Nam. Cùng với cuộc bầu cử sắp diễn ra vào tháng 11 tới, có vẻ như sẽ chẳng có thay đổi nào đáng kể trong chính sách của Mỹ vào thời gian naỳ.

Những quốc gia đồng minh mua khí tài quân sự hoặc sử dụng công nghệ Mỹ đều bị cấm chuyển giao cho bên thứ 3. Trong trường hợp này, một nước đồng minh của Mỹ chỉ có thể tự sản xuất vũ khí quân sự và bán cho Việt Nam theo luật pháp nước mình. Chẳng hạn, Hà Lan bán cho Việt Nam tàu hộ tống SIGMA và thậm chí có thể cùng Việt Nam đồng sản xuất loại tàu này.
- Liệu có cơ hội nào cho cả 2 bên hợp tác sâu hơn trong lĩnh vực quân sự? Cụ thể trong lĩnh vực nào?

- Mỹ hẳn nhiên là muốn mở rộng hợp tác quốc phòng giữa 2 bên bằng những cuộc tập trận chung, những hoạt động có tính thực tiễn. Tuy nhiên, Việt Nam mới là nước do dự không dám tiến xa hơn. Đây cũng là lý do mà các tàu chiến Mỹ trong những chuyến viếng thăm Đà Nẵng thường niên chỉ tiến hành các “hoạt động” thay vì tiến hành “tập trận”. Những cuộc tập trận có thể bao gồm cả việc trao đổi các kỹ năng chiến đấu.

Nếu có những hợp tác sâu hơn thì có lẽ đó chỉ là những vấn đề không gây tranh cãi (chẳng hạn như vấn đề an ninh phi truyền thống, trong đó gồm việc trợ giúp nhân đạo và khắc phục thảm hoạ, tìm kiếm cứu nạn). Trong tương lai Việt Nam sẽ cử thêm nhiều sĩ quan tới Mỹ học tập và huấn luyện.

- Cảm ơn ông về cuộc phỏng vấn này!

Hiền Thảo

Đất Việt